In het Europese recht zijn regels neergelegd over de vrije advocaatkeuze. In artikel 4 lid 1 sub a van de Richtlijn 87/344/EEG[1] is bepaald dat je recht hebt op vrije keuze van een advocaat wanneer er sprake is van een “gerechtelijke of administratieve procedure”.
Met andere woorden: wanneer je een rechtsbijstandverzekering hebt afgesloten en de verzekering biedt dekking voor een juridisch geschil, dan mag je in een gerechtelijke of administratieve procedure zelf een advocaat kiezen. De rechtsbijstandverzekeraar dient dan de advocaatkosten te betalen.
In de praktijk zijn er weinig vragen over wat er wordt verstaan onder een “gerechtelijke” procedure. Dit zijn alle procedures die door een rechter worden beslist. Maar wat wordt er verstaan onder een “administratieve” procedure volgens de EEG-Richtlijn?
Is de UWV ontslagprocedure een administratieve procedure?
Is de UWV ontslagprocedure een administratieve procedure in de zin van de EEG-Richtlijn? Deze vraag kwam aan de orde in de zaak welke een verzekerde van DAS Rechtsbijstand heeft aangespannen tegen de DAS.
In deze casus was de verzekerde een werknemer die door zijn werkgever was ontslagen door middel van een ontslagvergunning van het UWV.
Voor de ontslagprocedure bij het UWV wilde de werknemer een beroep doen op zijn rechtsbijstandverzekering bij de DAS. Hij wilde zich laten bijstaan door een externe advocaat in het kader van de vrije advocaatkeuze.
De DAS stelt zich op het standpunt dat bijstand door een externe advocaat voor eigen rekening van verzekerde komt. De procedure van het UWV is naar mening van de DAS geen “administratieve procedure” in de zin van de EEG-Richtlijn.
De prejudiciële vraag
De Hoge Raad heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie een prejudiciële vraag voorgelegd: ‘Is de ontslagprocedure bij het UWV een “administratieve procedure” die onder de reikwijdte van de vrije advocaatkeuze valt?’.
Voorshands oordeel van de Hoge Raad
Naar oordeel van de Hoge Raad dient het recht op vrije advocaatkeuze niet beperkt te worden uitgelegd. Het recht bestaat immers om de belangen van de verzekerden te beschermen. De ontslagprocedure kan voor de werknemer verstrekkende gevolgen met zich meebrengen, waarbij zijn belangen op adequate wijze behartigd moeten worden.
De Hoge Raad is voorshands van oordeel dat een ontslagprocedure bij het UWV dient te worden aangemerkt als een “administratieve procedure”.
Het is nog even afwachten hoe het Hof van Justitie van de Europese Unie de prejudiciële vragen zal beantwoorden. De Hoge Raad houdt iedere verdere beslissing aan en schorst het geding tot het Hof uitspraak zal hebben gedaan.
Toekomstig ontslagrecht en vrije advocaatkeuze
Per 1 juli 2015 zal het ontslagrecht veranderen waardoor voornoemde vraag minder relevant zal zijn. Vanaf die datum zal een ontslagprocedure bij het UWV slechts mogelijk zijn wanneer er sprake is van ontslag op grond van bedrijfseconomische redenen of langdurige arbeidsongeschiktheid.
Voor andere reden voor ontslag zal de procedure bij de kantonrechter worden moeten gestart, waarbij een verzekerde sowieso het recht heeft van de vrije advocaatkeuze.
[1] Richtlijn 87/344/EEG van de Raad van 22 juni 1987 tot coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende de rechtsbijstandverzekering.
